Hoorn - wyckoff nyc

Facade application at the Siriusstreet in Hoorn that consists out of thirty concrete panels

HOORN - SIRIUSSTRAAT

In 2017 ben ik door M3H architecten uit Amsterdam benaderd voor een nieuwe opdracht. Met de vraag of ik op twee gebouwen een geveltoepassing wilde ontwerpen. In samenwerking met de Gemeente Hoorn en Intermaris is in 2019 de bouw van start gegaan aan de Siriusstraat te Hoorn. Mijn gevelpanelen zijn in 2021 aan de gevel gehangen. Het zijn dertig panelen van beton die het verhaal vertellen over de geschiedenis van een stukje Hoorn in New York City.

In 2014 bezocht ik NYC voor het eerst. Het fascineerde me mateloos dat deze energieke stad ooit in Nederlandse handen was en hoe het toch kwam dat ik er eigenlijk te weinig over wist. De geschiedenis en het bestaande, ervaren wij soms te weinig in deze hedendaagse vluchtige maatschappij. In 2015 kreeg ik een beurs voor talentontwikkeling in internationale context en begon mijn onderzoek. Ik verbleef er vier maanden en bezocht vele plekken met ‘Dutch roots’. Mijn favoriete plek werd het Wyckoff boerderijtje in Brooklyn.

‘Met mijn werk laat ik mensen (op)nieuw naar het verleden kijken en voelen. Iets wat bestaat een nieuw bestaan geven. Het is een plek toe eigenen, met mij mee nemen en terug geven aan andere. De verwondering van plekken brengt dingen letterlijk dichterbij.’

Het was Henry Hudson die in 1609 voor de WIC de oevers van Mannahatta bereikte met het schip ‘de Halve Maen en in 1624 ontstond de nederzetting Nieuw Nederland dat reikte tot Albany, het vroegere Beverwijck. Een replica van deze halve Maen vaart nog steeds tussen zijn origineel vertrekplaats in Hoorn en New York City.

WYCKOFF BOERDERIJ - BROOKLYN

Naast een carwash op een groot grasveld omgeven door een groot hek staat een klein maar fijn boerderijtje. Het oudste ‘overgebleven’ huisje uit New York City. Natuurlijk deels door brand verwoest en menig verbouwing ondergaan, maar het staat nog. In april van 1637, arriveerde een jonge man genaamd Pieter Claesen Wijckoff op Nieuw-Nederland. In 1652, richtte Grietje, de vrouw van Pieter een boerderij op in de nieuwe gemeenschap van Nieuw Amersfoort in wat uiteindelijk zou bestaan als stad, en later de wijk Breukelen oftewel Brooklyn zou vormen. Het huis bezat in eerste instantie een eenvoudige kamer met de aarde als vloer en ongeglazuurde ramen, met deuren aan beide uiteinden en een groot jambless (open) haard, die typerend is voor het Nederlandse interieur.

Vandaag de dag stammen van deze familie Wijckoff zo’n 60.000 mensen af in de VS, de meeste gevestigd in New Jersey! Het voelt aan als een normaal geleefd huis en volgens de vrouw van wie ik de rondleiding kreeg, kan je in dit huis het meest in de buurt komen van hoe een gezin woonde in de tijd van Nieuw Nederland. Zoals ik ook bij andere huizen zag, was het voor de kolonisten een enorme uitdaging om een huis te bouwen met een minimale beschikbaarheid aan materialen. Hoe kreeg je een huis geïsoleerd met koude winters? In het begin van Nieuw Nederland zijn er goede samenwerkingen geweest met de Amerikaanse oorspronkelijke inheemse bewoners; de Indianen. Er ontstond veel ruilhandel en de kolonisten konden leren van de technieken die de inheemse bevolking al jaren lang hanteerden. Zo zijn er in de muren van het Wijkoff huis overal maiskolven te vinden ter versteviging en isolatie van de boederij. Een deel van deze muur is blootgelegd in het huis en ik vond het uitermate fascinerend om te zien dat de vorm van deze maiskolven nog in tact zijn gebleven. Voor de inheemse bewoners was het mais hun ‘goud’. Ze aten het, vlochten er manden van en gebruikte het om mee te bouwen. Het delen van die kennis en kunde is een verhaal wat ik nog niet kende. Meestal gaat het over oorlogen en verraad als we spreken over de nieuwkomers die het land afpakte van de bestaande bewoners. Dit is een verhaal over samenwerking en over delen.

Voor mijn kunstwerken aan de Siriusstraat in Hoorn heb ik een stukje verleden uit NYC terug gebracht op de plek waar het vandaan kwam. De familie Wijckhoff kwam namelijk uit de omgeving van Hoorn en West Friesland. Ik heb het principe van de mais in de gevelpanelen toegepast. De mais ligt net als in het Wijckhoff boerderijtje in de gevel. Het groeit zich door de ornamenten heen die stammen uit de Gouden Eeuw. Binnen de panelen zijn kleine verwijzingen te vinden naar het Wyckoff house. Zo is er een klein boerderijtje verscholen in een van de panelen. Een ander paneel verbeeld de samenwerking tussen de inheemse bevolking en de Nederlandse nieuwkomers. Ook is er een verwijzing naar de Halve Maen.

De gebouwen aan de Siriusstraat bestaan uit sociale woningbouw. Allerlei verschillende mensen met hun eigen afkomsten en culturen wonen er. Ook vluchtelingen. Hoe ga jij om met je buren? Deel je ook je ‘goud’ in de zin van kennis en kunde met je buren, met mensen die je niet kent? Zoals de inheemse bevolking dat deden met hun mais aan de familie Wijckhoff.